Ξεχασμένες ιστορίες 2: Ιράν

Νομίζω πως υπάρχουν τέσσερις λόγοι που με κάνουν να θέλω να γράψω λίγα πράγματα για την ιστορία του Ιράν (Περσία). Ο πρώτος, είναι γιατί μου τη σπάει η εμμονή που ξεκινάει απ το σχολείο να διδασκόμαστε οτι η Ελλάδα ήταν ο μοναδικός σημαντικός πολιτισμός της αρχαιότητας. Σε βαθμό που ενώ (δικαίως) μαθαίνουμε πολλά πράγματα γι αυτήν, αγνοούμε παντελώς την ιστορία διπλανών πολιτισμών με τεράστια επιρροή στην ανθρωπότητα. Ακόμα χειρότερα, συγκεκριμένα οι πέρσες αντιμετωπίζονται ως οι βάρβαροι γείτονες. Ο δεύτερος, είναι γιατί με είχε εντυπωσιάσει ένα ντοκιμαντέρ για την Περσέπολη όταν ήμουν μικρός. Ο τρίτος, γιατί διάβασα αυτό το βιβλίο και ο τέταρτος γιατί είναι απλά γαμάτη. Ίσως να υπάρχει κι ένας πέμπτος.

Φυσικά, σε καμία περίπτωση δε μπορώ (και δε θέλω) να κάνω μια πλήρη καταγραφή της ιστορίας του Ιράν. Ούτε τις γνώσεις έχω, ούτε και το μεράκι του ιστορικού. Αλλά είναι κάποια πράγματα…

Για παράδειγμα η Περσέπολη. Ξέρουμε οτι με κάποια μορφή της υπήρχε από το 515 π.Χ κι οτι ξεκίνησε να κατασκευάζεται από τον Κύρο και ολοκληρώθηκε από το Δαρείο. Ήταν το διοικητικό κέντρο της αυτοκρατορίας με μερικές δεκάδες χιλιάδες υπαλλήλους και θεωρείται ένα αρχιτεκτονικό, διοικητικό και πολιτιστικό θαύμα. Ήταν επίσης ένας γραφειοκρατικός κολοσσός, όπου καταγραφόντουσαν όλες οι κινήσεις τις αυτοκρατορίας. Δίπλα στο κυρίως συγκρότημα βρισκόταν το θησαυροφυλάκιο, το οποίο είχε έκταση περίπου 10.000 τετραγωνικά μέτρα.  Ενδεικτικά, μόνο κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Δαρείου και μόνο για τις κινήσεις των τροφίμων εικάζεται οτι δημιουργήθηκαν περισσότερες από 200.000  εγγραφές (σε πλάκες από πηλό). Η διάσωση αρκετών χιλιάδων από αυτές, έφερε στο φως μερικές πολύ ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες της περσικής αυτοκρατορίας.

Όπως το κοινωνικό μοντέλο της. Στη βάρβαρη περσία λοιπόν, οι γυναίκες αμοίβονταν το ίδιο με τους άντρες (και δούλευαν εξίσου πολλές από αυτές στην κατασκευή της πόλης), η δουλεία ήταν απαγορευμένη και η Περσέπολη ήταν το μοναδικό οικοδόμημα τέτοιου μεγέθους, που χτίστηκε από έμμισθους εργάτες (που μάλιστα δεν έμεναν καν μέσα στο χώρο κατασκευής). Οι γυναίκες, δικαιούντουσαν πληρωμένη άδεια κυήσεως, κάτι που σύντομα δεν θα υπάρχει ούτε στη σύγχρονη Ελλάδα. Την ίδια εποχή η Αθήνα -κοιτίδα του πολιτισμού και της δημοκρατίας- είχε περίπου 80.000 σκλάβους. Ενδεικτικά, πολύ αργότερα, περίπου το 310 π.Χ. επί Δημοσθένη, η Αθήνα έπιασε το στόχο του ΓΑΠ με «ένα σκλάβο ανα οικογένεια» και 20.000 σκλάβους σύνολο. Για τη θέση των γυναικών (των «κοινών» και της βασιλικής οικογενείας) στην Περσία, μπορείτε να διαβάσετε αυτό το ενδιαφέρον άρθρο (στα αγγλικά). Όχι οτι δεν ήταν πατριαρχική η κοινωνία τους, αλλά σε σχέση με το τι γινόταν στην περιοχή…

Τελικά, την Περσέπολη την έκαψε ο Μέγας Αλέξανδρος ο εκπολιτιστής το 330 π.Χ. Τριακόσια χρόνια αργότερα, ο Διόδωρος ο Σικελιώτης περιγράφει:

Η Περσέπολη ήταν η πρωτεύουσα της περσικής αυτοκρατορίας. Ο Αλέξανδρος την περιέγραφε στους Μακεδόνες ως την πιο μισητή από τις πόλεις της Ασίας, και την παρέδωσε στους στρατιώτες του για να κουρσέψουν τα πάντα, εκτός από τα παλάτια. Ήταν η πλουσιότερη πόλη κάτω απ τον ήλιο και τα ιδιωτικά σπίτια ήταν εξοπλισμένα με όλα τα είδη πλούτου. Οι Μακεδόνες έτρεξαν σ’ αυτή, σφάζοντας όλους τους άντρες που συνάντησαν και ληστεύοντας τις κατοικίες.

Για να μην τα πολυλογώ, τελικά ένα βράδυ ο Αλέξανδρος μέθυσε και τα έκαψε και τα παλάτια. [1]

Οι Πέρσες όμως γενικά γ…σαν και δέρνανε πριν από όλα αυτά και είχαν μια τεράστια αυτοκρατορία, που μέσα είχε και τις Σάρδεις (βόρεια μικρά ασία). Ο τοπικός σατράπης είχε ορίσει κάτι ντόπιους καραγκιόζηδες για τυράννους. Το 499 πΧ., ο τότε τύραννος Αρισταγόρας, αποφάσισε να κάνει μαζί με τον σατράπη του (Αρταφέρνη) ντου στη Νάξο. Πήγε όμως άπατος και όταν επέστρεψε στη Μιλητο, ψυλλιάστηκε οτι θα τον σουτάρουν. Ξεσήκωσε λοιπόν το ντόπιο πληθυσμό ενάντια στο Δαρείο, ζητώντας ανεξαρτησία κι έτσι. Ζήτησε βοήθεια κι απ τους Αθηναίους που άλλο που δεν θέλανε να βάλουν χέρι στην περιοχή. Ξεκίνησαν λοιπόν οι Αθηναίοι με τους Ερετριείς κανα χρόνο μετά και κατέκτησαν και έκαψαν τις Σάρδεις. Τέλος πάντων, με πολλά μπρος πίσω, οι πέρσες επανακατέκτησαν την περιοχή οριστικά μετά από 7 χρόνια. Επειδή ομως όπως ξαναείπα οι Πέρσες δέρνανε τότε, αφού κατέστειλαν την εξέγερση αποφάσισαν να εξηγηθούν και με τους Αθηναίους και του Ερετριείς που βάλαν το χεράκι τους. Έτσι έφτασαν κάποια στιγμή να κατέχουν από την Αθήνα και την Αίγυπτο μέχρι την άλλη άκρη της Ασίας. Η περσική αυτοκρατορία της εποχής θεωρείται η πρώτη υπερδύναμη (ιστορικά).

Αλλά όπως όλες οι αυτοκρατορίες, έτσι κι αυτή αργά ή γρήγορα πέφτουν. Ακολούθησε ο Μεγαλέξαντρος και κανα 2 ακόμα αυτοκρατορίες της ευρύτερης περιοχής, και το 651 μ.Χ. την κατέκτησαν οι άραβες. Σταδιακά στους επόμενους 5 αιώνες οι πέρσες ασπάζονται το μουσουλμανισμό. Ακολουθεί άλλη μια σειρά από κατακτητές (σελτζούκοι, μογγόλοι κ.α.) και φτάνουμε στο 17ο αιώνα όπου έχουν αρχίσει να βάζουν χέρι Βρετανοί και Ρώσοι. Οι Ιρανοί χάνουν σιγά σιγά κάποιες περιοχές που γίνονται αποικίες και ο Naser al-Din Shah Qajar στο τέλος του 19ου αιώνα έχει ήδη αρχίσει να παραχωρεί κομμάτια της οικονομικής ζωής στους Βρετανούς για να διατηρήσει το υψηλό βιοτικό του επίπεδο, πράγμα και το οποίο οδήγησε εν μέρει στη δολοφονία του. Ο Mozaffar al-Din Shah Qajar που τον διαδέχτηκε, δεν κράτησε πολύ. Για να ζει μέσα στη χλιδή, πήρε τεράστια δάνεια από Ρώσους και Βρετανούς, παραδίδοντάς τους ακόμα και όπλα και καπνά.  Το 1900 για να κάνει μια βασιλική περιοδεία στην Ευρώπη, δανείστηκε 20 εκατομμύρια ρούβλια.

Έτσι, το 1905 ξέσπασαν διαδηλώσεις ενάντια στους φόρους που επέβαλλε για να ξεπληρώσει το χρέος του προς τους Ρώσους. Ακολούθησαν συγκρούσεις με περισσότερους από 20 νεκρούς και εκατοντάδες τραυματίες. Το καλοκαίρι του 1906, 12.000 άτομα μαζεύτηκαν στους κήπους της βρετανικής πρεσβείας σε μια μεγάλη διαμαρτυρία/ συνέλευση όπου για μέρες συζητούσαν το Σύνταγμα που θα απαιτούσανε. Η συγκέντρωση αυτή αποκαλέστηκε «μια μεγάλη υπαίθρια σχολή πολιτικής επιστήμης» [2]. Εκεί ξεκίνησε και το αίτημα για κοινοβούλιο, ώστε να περιοριστεί η εξουσία του Σάχη. Τον Αύγουστο, ο Σάχης υπέγραψε το νέο Σύνταγμα το οποίο έβαζε το Σάχη «κάτω από το νόμο, και το στέμμα έγινε ένα θεϊκό δώρο που δινόταν στο Σάχη από το λαό«.

Οι μεταρρυθμιστές, προσπάθησαν να εξυγειάνουν την οικονομία της χώρας τους, επανακτώντας τον έλεγχο όσων είχε απεμπολίσει σε Ρώσους και Βρετανούς ο Σάχης. Τον επόμενο κι όλας χρόνο, οι Βρετανοί αποσύρουν τη στήριξή τους στους συνταγματικούς, στηρίζουν το νέο Σάχη, πνίγουν στο αίμα κοινοβούλιο και συνταγματικούς και χωρίζουν την Περσία στα δύο με τους Ρώσους. Άλλον ένα χρόνο μετά (το 1908) ανακαλύπτεται πετρέλαιο στην περιοχή και βρετανοί και ρώσοι ενισχύουν τη δύναμή τους. Το 1914 ξεσπά η δεύτερη εξέγερση (η εξέγερση της ζούγκλας), συνέχεια της πρώτης. Οι εξεγερμένοι παλεύουν για την ανεξαρτησία της χώρας και την αναδιανομή γης και πλούτου υπερ των φτωχών. Απέναντί τους βρίσκουν τόσο τις ξένες δυνάμεις, όσο και τους ντόπιους μεγαλογαιοκτήμονες. Το 1917 με τη ρωσική επιρροή μειωμένη λόγω της ρωσικής επανάστασης, οι εξεγερμένοι προσπαθούν να αποκτήσουν κεντρικό ρόλο και να διεκδικήσουν την ανεξαρτησία όχι μόνο του Gilan το οποίο ελέγχουν, αλλά και της Τεχεράνης. Τελικά, και αυτή η εξέγερση ηττήθηκε με τη σφραγίδα των βρετανών και των ρώσων. Ένα κομμάτι των ιρανών, μετά την ήττα άρχισε να στρέφεται ολοένα και περισσότερο στο θρησκευτικό φανατισμό. Από κει και πέρα τα πράγματα είναι πιο γνωστά, με τον αμερικανοκίνητο Σάχη, την ισλαμική επανάσταση και το φανατισμό που ακολούθησε.

Τελικά, ιστορικά, η δύση αποτελεί μάλλον τον κύριο υπεύθυνο για την κατάσταση την οποία σήμερα καταγγέλει στο Ιράν.

Κλείνοντας, να ξεκαθαρίσω πως όποιος βλέπει ομοιότητες ανάμεσα στην ελλάδα του 2010 και το ιράν του 1905, είναι είτε εγκάθετος της παλαβής αριστεράς, είτε δημόσιος υπάλληλος που γίνεται τροχοπέδη στην ανάπτυξη της χώρας.

Πηγές:

[1] http://en.wikipedia.org/wiki/Persepolis#Ancient_texts

[2] Abrahamian, Ervand, Iran Between Two Revolutions by Ervand Abrahamian, Princeton University Press, 1982, p.84

Γενικότερες πηγές για την ιστορία του Ιράν:

http://en.wikipedia.org/wiki/History_of_Iran

http://en.wikipedia.org/wiki/Constitutional_Revolution_of_Iran

http://en.wikipedia.org/wiki/Constitutionalist_movement_of_Gilan

http://en.wikipedia.org/wiki/Ionian_Revolt

http://en.wikipedia.org/wiki/Persepolis

http://en.wikipedia.org/wiki/Persepolis_Administrative_Archives

http://greathistory.com/ancient-persias-remarkable-women.htm

Να στηρίξουμε την υποψηφιότητα Μανδραβέλη για το φετινό Hugo Award

(Ή όταν η πραγματικότητα δε συμφωνεί με τους μανδραβέληδες, τόσο το χειρότερο γι αυτή)

OIKONOMIA
Η πραγματικότητα:
– Από τη στιγμή που ανέλαβε η τρόικα, η κρίση έχει βαθύνει, το ΑΕΠ πέφτει, η φτώχια εξαπλώνεται, η ύφεση βαθαίνει και το χρέος μεγαλώνει.
– Όπου έχει δοκιμαστεί η νεοφιλελεύθερη συνταγή, έχει αποτύχει: Αργεντινή, Μεξικο, Ρωσία, Λετονία κ.α. Έχει μια μικρή λίστα με χώρες εδώ ο Άνεμος.
– Στην Ισλανδία που βρέθηκε σε παρόμοια κατάσταση με εμάς, στη θέση των φιλελεύθερων βάλανε συγκυβέρνηση κεντροαριστερας-αριστεράς που ακολουθώντας την ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση από τη νεοφιλελεύθερη που πρόσταζε το ΔΝΤ βγήκε από την κρίση. Τα CDS της έχουν πέσει από τις 1000 μονάδες σε λιγότερες από 200 και το ΑΕΠ έχει επιστρέψει σε ρυθμούς ανάπτυξης το 2011 (3,4% στο πρώτο τρίμηνο). Κι όλα αυτά, χωρίς μισθούς πείνας, απολύσεις και υποκλίσεις.

Οι μανδραβέληδες:
– Δεν υπάρχει άλλος δρόμος για τη σωτηρία πλην της ελεύθερης αγοράς. Παραδείγματα επιτυχημένης εφαρμογής δεν χρειάζονται, παιδιά είμαστε; Για το οτι από τότε που στραφήκαμε στο νεοφιλελευθερισμό πάμε χειρότερα αντί για καλύτερα, δεν φταίει η θεραπεία αλλά οι φασίστες αριστεροί, οι δημόσιοι υπάλληλοι, οι ταξιτζήδες, οι τεμπέληδες φοιτητές και το σοβιετικό κατεστημένο που ελέγχει τα πάντα σε αυτή τη χώρα. Η παλαβή αριστερά κέρδισε τον εμφύλιο αλλά δεν το κατάλαβε (δείτε και το σχετικό άρθρο μου στην Καθημερινή με τίτλο «Παπαδόπουλος, Πατακός, παιδιά της αριστεράς»).

ΠΑΙΔΕΙΑ
H πραγματικότητα:
– Για πρώτη φορά μετά την κατοχή, τα σχολεία ξεκινάνε χωρίς βιβλία. Είναι ακόμη ένας τομέας που πλήττεται από την οικονομική αδυναμία της χώρας, μετά τα νοσοκομεία, τις δημόσιες κατασκευές κ.α.

Οι μανδραβέληδες:
– Το πρόβλημα δεν είναι η πολιτική που ακολουθούμε. Ούτε οτι δεν υπάρχουν λεφτά. Ο λόγος που δεν έχουμε βιβλία φέτος είναι η σοβιετικού τύπου γραφειοκρατία. Μπορεί αυτό να μην εξηγεί πώς εδώ και 50 χρόνια είχαμε βιβλία και φέτος μόνο δεν έχουμε, αλλά δε μπορεί να τα εξηγεί όλα ένας άνθρωπος. Τέτοια ερωτήματα τα λύνει η ελεύθερη αγορά μόνη της.

ΤΑΞΙ
Η πραγματικότητα:
– Η κατάσταση ήταν ψιλοχάλια, με τις άδειες ΤΑΞΙ να πωλουται για 200 και 300 χιλ. ευρώ στη μαύρη και τις υπηρεσίες να είναι κάτω του μετρίου. Αυτό θα μπορούσε να αποφευχθεί αν γινόντουσαν οι άδειες δημόσιες, σταδιακά, αφού έχουν κάνει απόσβεση όσοι αγόρασαν πρόσφατα άδεια και τους οδηγούς να νοικιάζουν την άδεια από το δημόσιο, αφού έχουν περάσει ειδική εκπαίδευση (ξένη γλώσσα, οδηγητική συμπεριφορά κτλ). Έτσι θα αντιμετωπιζόταν και το πρόβλημα του μεσάζοντα μεγαλοιδιοκτήτη ταξί, θα αυξανόντουσαν τα δημόσια έσοδα και οι οδηγοί θα είχαν καλύτερες απολαβές και θα δούλευαν για την πάρτη τους και όχι ως υπάλληλοι των ιδιοκτητών ή ακόμα χειρότερα ιδιωτικών εταιριών με χαμηλότατους μισθούς όπως θα γίνει στο μέλλον.

Οι μανδραβέληδες:
– Μα είναι δυνατόν η αριστερά να είναι ενάντια στην απελευθέρωση των ΤΑΞΙ; Εμείς θέλουμε να μπορεί ο άνεργος και ο φτωχός να πάρει μια άδεια ταξί να σταματήσει να είναι άνεργος. Τι; Μόνο εταιρίες θα παίρνουν άδεια ΤΑΞΙ;  Και θα χρειάζεται και μια 50άρα χιλιάδες ευρώ; Εντάξει λοιπόν, ας ξεχάσουμε οτι το είπα. Τώρα θα αρχίσω να μιλάω για τις σοβιετικού τύπου γραφειοκρατίες και τα πληθυσμιακά κριτήρια. Σιγά μη θυμάστε τις μαλακίες που γράφω κατά καιρούς. Στην πραγματικότητα είναι καλύτερα να τα χουν εταιρίες παρά άνεργοι τα ταξί.

ΦΟΙΤΗΤΙΚΕΣ ΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΕΙΣ
Η πραγματικότητα:
– 301 σχολές υπό κατάληψη, όλες με γενικές συνελεύσεις όπου ο καθένας μπορεί να πει τη γνώμη του, να κατεβάσει την πρότασή του και να ψηφιστεί ή να μην ψηφιστεί από την πλειοψηφία. Στις περισσότερες σχολές οι ΓΣ είναι πολύ μαζικές αναλογικά με τους πραγματικούς (καθημερινούς) ενεργούς φοιτητές (γιατί υπάρχουν πολλοί που παρακολουθούν από απόσταση ή δουλεύουν ταυτόχρονα) και με δεδομένο οτι στις περισσότερες σχολές η ΔΑΠ καλεί τους φοιτητές να μην συμμετάσχουν στη συνέλευση.

Οι μανδραβέληδες:
– Υπάρχει μια βουβή πλειοψηφία, η οποία δεν θέλει τις καταλήψεις. Δεν έχουμε κάποια ένδειξη γι αυτό, ούτε ξέρουμε γιατί δεν πηγαίνουν στη συνέλευση να το πούν. Κάνανε ένα γκρουπ όμως στο facebook οι φοιτητές ενάντια στην κατάληψη της ΑΣΟΕ και κατεβήκανε στη συνέλευση. Μπορεί να πήρανε μόνο 347 ψήφους σε σύνολο 1500, αλλά να ξέρετε είναι πλειοψηφία. Εξάλλου αντίστοιχο πλαίσιο πήρε άλλους 50 ψήφους στη Νομική. Ε τι; Με 17% των ψήφων δεν είσαι βουβή πλειοψηφία;

Τα παραπάνω είναι μερικά μόνο κομμάτια από τον παραλογισμό της νεοφιλελεύθερης ρητορείας των μανδραβέληδων που προσπαθεί να πείσει οτι το να αντιδρας σε μια κυβέρνηση που στηρίζεται μόλις από το 17-20% των πολιτών είναι φασιστικό, ενώ το να σπας με το έτσι θέλω μια συλλογική απόφαση γενικής συνέλευσης είναι αντίδραση στο φασισμό. Επιτέλους ας επιβραβεύσει η διεθνής κοινότητα την προσπάθεια της Καθημερινής και του Αγαπημένου Μου με το φετινό Hugo Award.

Ξεχασμένες ιστορίες 1: Αϊτή

Η ξεχασμένη (ειδησεογραφικά) Αϊτή, είδε προχτές τα 5 λεπτά δημοσιότητάς της χάρη σε ένα βίντεο που δείχνει το βιασμό μιας 18χρονης αϊτινής από 4 ουρουγουανούς στρατιώτες του ΟΗΕ. Είχε δει και μερικά λεπτά δημοσιότητας ακόμη πέρυσι με το σεισμό και τη χολέρα που ακολούθησε (την οποία επίσης εισάγανε στρατιώτες του ΟΗΕ). Στις ειδήσεις που πέρασαν από τις οθόνες μας όμως, κανείς δεν εξήγησε τι ακριβώς είναι αυτό που φυλάνε οι στρατιώτες του ΟΗΕ στην Αϊτή. Τη χώρα ίσως με την πιο ενδιαφέρουσα και διδακτική σύγχρονη ιστορία.

Το 1791, εμπνευσμένοι από τη γαλλική επανάσταση, οι σκλάβοι και οι μη-λευκοί ελεύθεροι άνθρωποι, με ηγέτη τον Toussaint Louverture, επαναστατούν για να ζητήσουν κοινωνικά δικαιώματα και την κατάργηση της σκλαβιάς.  Κάτι το οποίο πετυχαίνουν το 1974 αφού έδιωξαν Ισπανούς και Βρετανούς από το νησί (η Αϊτή ήταν αποικία των γάλλων ακόμα και μετά τη γαλλική επανάσταση οι γάλλοι ήταν οκ με την κατάργηση της σκλαβιάς). Το 1801 οι αϊτινοί ψηφίζουν νέο Σύνταγμα με το οποίο κατοχυρώνουν την ανεξαρτησία τους. Ο Ναπολέων στέλνει τον κουνιάδο του Charles Leclerc με 20.000 στρατιώτες να επανακαταλάβει τη χώρα, αλλά λίγους μήνες μετά, το μεγαλύτερο μέρος των στρατευμάτων έχουν πεθάνει από κίτρινο πυρετό. Συνολικά θα σκοτωθούν 50.000 γάλλοι στρατιώτες και 18 στρατηγοί. Ο Leclerc τελικά θα καλέσει σε συνομιλίες τον Louverture. Όταν αυτός εμφανίστηκε, τον απήγαγε και τον έστειλε στη Γαλλία όπου φυλακίστηκε και 2 χρόνια αργότερα πέθανε από πνευμονία σε απαράδεκτες συνθήκες κράτησης.

Επειδή όμως οι ηγέτες δεν κάνουν την επανάσταση, αλλά η επανάσταση τους ηγέτες, ο πόλεμος  θα συνεχιστεί, με ηγέτη τον μέχρι τότε στρατηγό του Louverture, τον Dessalines που θα αποδειχτεί στρατηγικά ιδιοφυής και θα κερδίσει τον πόλεμο μετά τη -βγαλμένη από ταινίες- μάχη του Vertieres. Την 1η Ιανουαρίου του 1804 θα κερδίσουν την ανεξαρτησία τους και θα ονομάσουν τη χώρα τους Ayiti (Αϊτή), λέξη που στα ινδιάνικα σημαίνει «σπίτι της μητέρας της γης» και στα αφρικανικά «ιερή γη ή πατρίδα», λέξη που σηματοδοτεί την ειρηνική συνύπαρξη της πλειοψηφίας των αφρικανών και της μειοψηφίας των ινδιάνων κατοίκων της Αϊτής.

Συνοπτικά, από κει και πέρα οι αμερικάνοι θα εισβάλλουν το 1915 και θα φύγουν το 1934, αλλά στην 20ετία που έμειναν, κατέλαβαν γη που ήταν αντικείμενο διαμάχης ανάμεσα στην Αϊτή και τους μοναδικούς τους γείτονες, τη Δομινικανή Δημοκρατία. Με το που φύγανε λοιπόν, ο δομινικανός δικτάτορας σκότωσε μέσα σε 3 μέρες 10-20.000 αϊτινούς που έμεναν απ τη δική του πλευρά των συνόρων και δημιούργησε την πολιτική του «αντι-αϊτινισμού» που διδασκόταν στα σχολεία, στοχοποιώντας τους -κυρίως μαύρους- κατοίκους της Αϊτής. Ακολούθησαν μια σειρά από δικτατορίες και δημοκρατίες μέχρι το 1990.

Το 1990 εκλέγεται με 67% ο Aristide, ουσιαστικά ο πρώτος δημοκρατικά εκλεγμένος πρόεδρος, πρώην καθολικός ιερέας και οπαδός της θεολογίας της απελευθέρωσης. Λίγους μήνες αργότερα ανατρέπεται με στρατιωτικό πραξικόπημα. Τους λίγους μήνες που έμεινε πρόεδρος, είχε προσπαθήσει να περάσει μεγάλες μεταρρυθμίσεις στις οποίες αντιστάθηκαν η επιχειρηματική και στρατιωτική ελίτ. Προσπάθησε να θέσει το στρατό υπό πολιτικό έλεγχο, ξεκίνησε έρευνες για περιπτώσεις καταπάτησης ανθρωπίνων δικαιωμάτων και απαγόρευσε τη μετανάστευση διάσημων αϊτινών, προτού εξεταστούν οι τραπεζικοί τους λογαριασμοί. Το πραξικόπημα που τον ανέτρεψε, χρηματοδοτήθηκε και στηρίχτηκε από τις ΗΠΑ, στις οποίες και μεταφέρθηκε και ο Aristide. Στο πραξικόπημα συμμετείχαν υψηλόβαθμα στελέχη των Αϊτινών μυστικών υπηρεσιών που χρηματοδοτούντουσαν από τις ΗΠΑ στα πλαίσια του «πολέμου ενάντια στα ναρκωτικά» τη δεκαετία του ’80.

Ο μέχρι το ’92, χρηματοδοτούμενος από τις ΗΠΑ, Emmanuel Constant ιδρύει το ’93 το Μέτωπο για Πρόοδο της Αϊτής, το οποίο στοχοποιούσε και σκότωνε υποστηρικτές του Aristide για να κάμψει το κίνημα ενάντια στη χούντα. Κατά τη διάρκεια της εξορίας του Aristide, ο ΟΗΕ ξεκίνησε εμπάργκο για να πιέσει τη χούντα, το οποίο γονάτισε την ήδη αδύναμη αϊτινή οικονομία. Το εμπάργκο το έσπασε ο πατέρας Μπους (και στη συνέχεια ο Κλίντον), εξαιρώντας πολλές αμερικανικές εταιρίες από αυτό και πουλώντας πετρέλαιο και στήριξη στη χούντα.

Το 1994, μετά από διεθνείς πιέσεις η χούντα αποχωρεί και ο Aristide επιστρέφει στη χώρα. Διαλύει τον αϊτινό στρατό και τον αντικαθιστά με πολιτική αστυνομία. Ο Τσόμσκι γράφει για την περίοδο: «Όταν ο Κλίντον επανέφερε τον Aristide – ο Κλίντον φυσικά υποστήριξε τη χούντα, άλλη μια κρυμμένη ιστορία… την υποστήριξε πολύ για την ακρίβεια. Επέτρεψε ακόμη στην Texaco να στέλνει πετρέλαιο στη χούντα, κατά παράβαση των διεθνών οδηγιών. Το ίδιο έκανε κι ο πατέρας Μπους- τελικά επέτρεψε στον πρόεδρο να επιστρέψει, αλλά με τον όρο οτι θα δεχόταν τα προγράμματα του Marc Bazin, του υποψηφίου των ΗΠΑ τον οποίο είχε κερδίσει στις εκλογές του 1990. Και αυτό σήμαινε σκληρό νεοφιλελεύθερο πρόγραμμα, χωρίς δασμούς στις εισαγωγές. Στην πράξη, αυτό σήμαινε οτι η Αϊτή θα έπρεπε να εισάγει ρύζι και άλλα γεωργικά προϊόντα από αμερικανικές επιχειρήσεις, οι οποίες πουλούσαν φτηνότερα χάρη στις κρατικές επιδοτήσεις από τις οποίες βγάζανε τα κέρδη τους.»

Αυτό, διέλυσε τη γεωργική οικονομία της Αϊτής και άρχισε η υπερσυγκέντρωση στις πόλεις. Το ’96, ο Aristide δεν είχε δικαίωμα επανεκλογής, τις εκλογές όμως κέρδισε ο πολιτικός του σύμμαχος Rene Preval με 88% των ψήφων. Το 2000, ο Aristide είχε αποχωρήσει από το κόμμα, θεωρώντας οτι έχει απομακρυνθεί από το λαό και έφτιαξε νέο, το οποίο κέρδισε τις εκλογές. Κάτι που δεν άρεσε καθόλου στις ΗΠΑ. Σύμφωνα με την αμερικανική κυβέρνηση, στις εκλογές συμμετείχε μόλις το 10% των πολιτών, ενώ σύμφωνα με τους διεθνείς παρατηρητές (και το CNN), συμμετείχαν 50-60% των πολιτών (παρ ότι η αντιπολίτευση καλούσε σε εκλογικό εμπάργκο) και ο Aristide συγκέντρωσε το 92% των ψήφων.

Στη νέα του θητεία, ο Aristide ζήτησε από τη Γαλλία να πληρώσει 21 δισ. δολλάρια ως αποζημίωση για τα 90 εκ. χρυσά φράγκα που είχε πάρει εκβιαστικά η Γαλλία από την Αϊτή την περίοδο 1825-1947. Αυτή η απαίτηση θεωρήθηκε ίσως η σημαντικότερη αιτία για το στρατιωτικό πραξικόπημα που τον ανέτρεψε το 2004 (έτσι πληρώνουν οι γάλλοι το εξωτερικό τους χρέος, όχι σαν κάτι άλλους). Με αφορμή τη δολοφονία ενός αρχηγού της τοπικής μαφίας, για την οποία η αντιπολίτευση κατηγόρησε τον Aristide, οι αντιπολιτευόμενοι σχημάτισαν το Εθνικό Επαναστατικό Μέτωπο για την Απελευθέρωση της Αϊτής το οποίο σταδιακά κατέλαβε τη χώρα (με τη βοήθεια των ΗΠΑ φυσικά). Ο Aristide μεταφέρθηκε στις ΗΠΑ με την προσφιλή μέθοδο της απαγωγής. Η Naomi Klein, δημοσίευσε μια πολύ ενδιαφέρουσα συνομιλία που είχε το 2005 με τον Aristide. Ο λόγος που έδωσε για τα 2 πραξικοπήματα εναντίον του ήταν:

«μετά το 1994… διαπραγματευτές των ΗΠΑ απαίτησαν ένα πράγμα από τον Aristide που δε μπορούσε να δεχτεί: την άμεση πώληση των κρατικών υπηρεσιών και επιχειρήσεων, συμπεριλαμβανομένης της τηλεφωνίας και του ηλεκτρισμού. Ο Aristide αντέτεινε πως η άναρχη ιδιωτικοποίηση θα μετατρέψει τα κρατικά μονοπώλια σε ιδιωτικές ολιγαρχίες, αυξάνοντας τα πλούτη της αϊτινής ελίτ και αφαιρώντας από τους φτωχούς τον εθνικό τους πλούτο».

Κι εκεί μπήκε κι ο ΟΗΕ. Η «αποστολή σταθεροποίησης» των Ηνωμένων Εθνών που έφτασε το 2004 για να καταστείλει τις μεγάλες κινητοποίησεις ενάντια στη στρατιωτική χούντα παραμένει εκεί, οι περισσότεροι από αυτούς δε μιλάνε τη γλώσσα (γαλλικά), απαγορεύεται να δικαστούν στη χώρα για τα εγκλήματα που κάνουν (απλά απελαύνονται) και συμπεριφέρονται (γιατί είναι) ως στρατός κατοχής. Στο μεταξύ έγγραφα που δημοσίευσε πρόσφατα το Wikileaks, αποκάλυψαν οτι οι ΗΠΑ έχουν ξοδέψει ανεπιτυχώς δεκάδες εκατομμύρια δολλάρια σε καμπάνιες δυσφήμισης του Aristide ώστε να τον εμποδίσουν να επιστρέψει στην Αϊτή, στερώντας του τη λαϊκή βάση.  Στις καμπάνιες αυτές προσπάθησαν να παρουσιάσουν τον Aristide ως έμπορο ναρκωτικών, παραβιαστή ανθρωπίνων δικαιωμάτων και αιρετικό ακόλουθο πρακτικών βουντου.

H σελίδα του ΟΗΕ για την αποστολή στην Αϊτή, περιγράφει το λόγο της αποστολής ως εξής: «Η πολυεθνική αποστολή του ΟΗΕ εγκρίθηκε από το Συμβούλιο Ασφαλείας το Φεβρουάριο του 2004, αφού ο Πρόεδρος Bertrand Aristide αποχώρησε από την Αϊτή για την εξορία μετά το αποτέλεσμα μιας ένοπλης αντιπαράθεσης που επεκτάθηκε σε πολλές πόλεις της χώρας.»

Δεν ξέρω πως το λένε στη Γαλλία, αλλά στο χωριό μου, όταν «σταθεροποιείς» μια χώρα που έχει χούντα, πάει να πει οτι στηρίζεις τη χούντα…