Όταν οι δημοκράτες γράφουν (κατά βάθος) κρυφοχουντικά άρθρα (μια απαντηση στον Άρη Δημοκίδη)

Με τον Άρη Δημοκίδη έχω μια σχέση (μόνος μου, αυτός δεν το ξέρει) μίσους-αγάπης. Μερικά από τα κείμενα που γράφει (ή αναδημοσιεύει) θα θελα να τα χω γράψει εγώ, τα υπόλοιπα μου ανεβάζουν την πίεση (πράγμα καλό γιατί είμαι λίγο υποτασικός).  Να για παράδειγμα εδώ με την Κανέλλη έγραψε πολλά από αυτά που θα ήθελα κι εγώ να γράψω. Το σημερινό bits and pieces όμως με έβγαλε απ τα ρούχα μου.

Έχει τίτλο »Την αναγνωρίζετε; Είναι η περίφημη Άμεση Δημοκρατία, με την οποία μας είχατε πρήξει ορισμένοι», ατάκα την οποία είπε κάποιος Θέμος Σταφυλάκης τον οποίο και δε γνωρίζω, αλλά μίλησα με το γκουκγλ και μου είπε πως γράφει στο Βήμα  έγραφε στο Βήμα πριν 12 χρόνια (ο καθένας μιλάει με το θεό του, υπάρχει κανένα πρόβλημα; ). Αφορμή για την ατάκα, είναι η απόφαση της συνέλευσης γονέων και κηδεμόνων 2 δημοτικών σχολείων του Χαλανδρίου να μη δεχτούν παιδιά Ρομά στο σχολείο φέτος.

Η λογική έχει πάνω κάτω ως εξής: Άμεση δημοκρατία δεν θέλατε εσείς οι «αγανακτισμένοι»; Να, ορίστε κι αυτοί με άμεση δημοκρατία αποφάσισαν να διώξουν τα παιδιά των Ρομά απ τα σχολεία.  Άρα η άμεση δημοκρατία είναι λάθος.

Ορίστε το βασικό μέρος της επιχειρηματολογίας του:

Όχι πως η δημοκρατία η τωρινή δεν χρειάζεται γιγάντιο λίφτινγκ,αλλά πάντα απορούσα με την αισιοδοξία όλων πως η «άμεση δημοκρατία» θα έφερνε πάντα τα αποτελέσματα που ήθελαν. Σα να μη γνώριζαν πως με τέτοιες συνθήκες θα έβγαινε -δυστυχώς- ο χειρότερος εαυτός των ανθρώπων. Σα να μη φαντάζονταν πως αν ο λαός αφεθεί τελείωςελεύθερος, χωρίς πολιτικά ορθούς φραγμούς ή δεσμευτικούς νόμους, και μπορεί να αποφασίζει για τα πάντα είναι έτοιμος να πάρει τις πιο σκληρές, εγωιστικές αποφάσεις. Η άμεση δημοκρατία (με κάποιους κανόνες βέβαια) σε έναν λαό με παιδεία και καλλιέργεια -πχ. στους Αρχαίους Έλληνες- μπορεί να δουλέψει και να είναι ευεργετική – ως μελλοντικός στόχος είναι χρήσιμος. Σήμερα όμως, χωρίς παιδεία και με έναν λαό έτοιμο να φάει ο ένας τις σάρκες του άλλου;

Απ’ το «δεν θέλουμε Ρομά ή ξένους στα σχολεία μας», μέχρι το «να μη γίνει σε καμία περιοχή ο ΧΥΤΑ», κι απ’ το «να μην παίζεται καμία παράσταση ή ταινία με την οποία δε συμφωνούμε» μέχρι πχ. το «απαγορεύονται οι αμβλώσεις, επιστρέφει η θανατική ποινή», ό,τι μπορεί για οποιοδήποτε λόγο να γίνει δημοφιλές -και χωρίς καμία λογική- θα γίνεται νόμος. (Προχτές ένας φίλος αναρχικός μου είπε ότι αν σ’ αυτή τη φάση γινόταν όλα όπως τα ήθελε, φοβόταν ότι τελικά θα αποφάσιζε η χρυσαυγίτικη πλειοψηφία τα χειρότερα των μέτρων…)

Ο δρόμος προς στην κόλαση είναι φτιαγμένος με τις καλύτερες των υποθέσεων απ ότι φαίνεται. Πρώτη λάθος υπόθεση πως η άποψή «όλων» είναι πως η «άμεση δημοκρατία» θα έφερνε πάντα τα αποτελέσματα που θέλουμε (εμείς οι προοδευτικοί υποθέτω εννοεί). Δεύτερη, πως επειδή ένας σύλλογος γονέων και κηδεμόνων πήρε μια ρατσιστική απόφαση, όλοι είναι έτοιμοι να φάνε ο ένας τον άλλον και να σκουπίσουν τα αίματα από το πηγούνι τους με τα σκαλπ οκτάχρονων παρθένων. Τρίτη, πως τα ανθρώπινα δικαιώματα παύουν να ισχύουν όταν έχεις άμεση δημοκρατία. Τέταρτη, πως αν είχαμε άμεση δημοκρατία, θα επέστρεφε η θανατική ποινή, θα απαγορευόντουσαν οι αμβλώσεις και πως ότι ήταν δημοφιλές θα γινόταν νόμος.

Προφανώς υπάρχει άγνοια για το πώς πολλοί από εμάς ορίζουμε την άμεση δημοκρατία. Ο Δημοκίδης προφανώς φαντάζεται λιντσαρίσματα, επιστροφή στη ζούγκλα, λαϊκά δικαστήρια και δεν ξέρω τι. Είναι κρίμα που δεν έχει φροντίσει να διαβάσει κοινωνική θεωρία -τουλάχιστον γύρω από τις προτάσεις για την άμεση δημοκρατία- αλλά θα έχει σίγουρα ο αναρχικός φίλος του κάποια βιβλία να του δανείσει. Εναλλακτικά, υπάρχει και η Wikipedia. Στην τελική, ας διαβάσει και λίγο Καστοριάδη αν και είναι πασέ.

Ο πυρήνας του προβλήματος όμως δεν είναι οι υποθέσεις που κάνει για τους γύρω του (εμάς που είμαστε υπέρ της άμεσης δημοκρατίας), αλλά οι υποθέσεις για τη στατικότητα της κοινωνίας. Η άποψη, πως το σύστημα αποφάσεων δεν επηρεάζει τις συνειδήσεις των ανθρώπων. Πως δεν παίζει ρόλο το σύστημα αντιπροσώπευσης και η έλλειψη ευθύνης για τις ατομικές μας αποφάσεις  που παράγει λαϊκισμό, ωχαδερφισμό και εκ του ασφαλούς συντηρητισμό. Πως δεν είναι αυτό που μετατρέπει τις αποφάσεις μιας κοινωνίας σε μαραθώνιους δημοτικότητας και διαχείρισης πολιτικού κόστους από εκλεγμένους αντιπροσώπους. Πως στην τελική, το να έχει ο καθένας μας προσωπικά την ευθύνη των αποφάσεων μιας ολόκληρης κοινωνίας και όχι την ευθύνη της ανάθεσης ανά τετραετία στο «μη-χείρον» δεν θα μας κάνει πιο υπεύθυνους.

Ακόμα περισσότερο με κάποιο μαγικό τρόπο υποθέτει πως το σημερινό σύστημα, παρ όλα τα προβλήματά του θα παίρνει καλύτερες αποφάσεις από το να αποφασίζουν οι πολίτες για τον εαυτό τους.  Στην πράξη βέβαια, το παρόν πολιτικό σύστημα έχει πάρει ουκ ολίγες ρατσιστικές αποφάσεις ή αποφάσεις που καταργούν βασικά ανθρώπινα δικαιώματα (το δικαίωμα στη στέγαση, στην υγεία, στην παιδεία, στη σίτιση). Γι αυτά, με κάποιον ακόμα πιο μαγικό τρόπο δεν ευθύνεται το σύστημα λήψης αποφάσεων. Αλλά για τους γονείς στο χαλάνδρι οφείλεται προφανώς η άμεση δημοκρατία. Δυο μέτρα και περίπου 1536 σταθμά.  Όταν το κράτος έβγαλε στη δημοσιότητα ονόματα οροθετικών, είδαμε πώς η κοινοβουλευτική δημοκρατία εγγυήθηκε τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Λυπάμαι, αλλά η Άμεση Δημοκρατία που περιγράφεις, δεν είναι καθόλου άμεση και ακόμα λιγότερο δημοκρατία. Είναι η επικράτηση της λογικής του (νεο)φιλελεύθερου ατομισμού που ο καθένας κοιτάζει την πάρτη του και όλοι μαζί αποφασίζουν ποιον θα σφάξουν για να ευημερήσουν. Όπου δεν υπάρχουν ανθρώπινα δικαιώματα και καθολική εκπαίδευση, υπάρχει μόνο η κοινωνία-ζούγκλα στην οποία ο καθένας κοιτάζει το προσωπικό του συμφέρον και το εκφράζουν στις συνάξεις της φυλής τους. Αλλά άμεση δημοκρατία δεν είναι αυτό. Άμεση δημοκρατία δεν είναι καν ένα ολοκληρωμένο πολιτικοοικονομικό σύστημα. Είναι απλά η αλλαγή του τρόπου λήψης αποφάσεων σε κάτι το κατά τι δημοκρατικότερο.

Είναι ο τρόπος να σταματήσουμε να μεταθέτουμε τις ευθύνες στους «κακούς πολιτικούς» και να αναλάβει ο καθένας τις δικές του. Όχι μια φορά στα τέσσερα χρόνια, αλλά καθημερινά. Να καταλάβει ο καθένας μας πως όταν στέλνεις στρατό στο Αφγανιστάν, να περιμένεις ένα κύμα φτωχών ανθρώπων να έρθει στη χώρα σου. Και πως αυτό, δεν είναι μια κακή απόφαση κάποιου μαλάκα πολιτικού, αλλά η δικιά σου μαλακισμένη απόφαση. Στην τελική, η άμεση δημοκρατία είναι ένας τρόπος απλά να μειώσουμε τις υπερεξουσίες σε μια κοινωνία. Δεν είναι καμία μαγική λύση για όλα τα προβλήματα του πλανήτη. Δεν είναι η κατάργηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, είναι ένας τρόπος να διαφυλαχθούν.

Που οδηγεί λοιπόν η λογική του Δημοκίδη; Σε μια ελίτ (διανοουμένων; προοδευτικών; αρθρογράφων;) η οποία ξέρει το καλό όλων και πρέπει να παίρνει τις αποφάσεις ερήμην των υπολοίπων υπανάπτυκτων, χαζών και κακών ανθρώπων; Που θα επιβάλλει την προοδευτικότητά της (ή έστω τα ανθρώπινα δικαιώματα βρε αδερφέ) στην πλέμπα; Γιατί αν αυτός είναι ο ρόλος της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας, τότε είναι σαφώς ένα ανεπαρκές σύστημα. Αυτήν τη στιγμή τα ανθρώπινα δικαιώματα καταργούνται ένα ένα από μια εκλεγμένη κυβέρνηση και οι νεοναζί παίρνουν 13% στην πρόθεση ψήφου.  Ένα πολύ πιο επαρκές πολιτικό σύστημα – αν συνεχίσω το συλλογισμό Δημοκίδη- είναι μια χούντα προοδευτικών. Να αναλάβει επιτέλους μια φωτεινή ηγεσία με το στρατό, να επιβάλλει αυτά που οι υπανάπτυκτοι έλληνες δε μπορούν να κατανοήσουν και θέλουν να φάνε ο ένας τη σάρκα του άλλου. Και όταν αυτή η ηγεσία κρίνει πως είμαστε έτοιμοι, να περάσουμε τότε στην άμεση δημοκρατία. Εννοείται φυσικά πως αυτή η ηγεσία θα είναι τόσο φωτισμένη που θα παραδώσει οικειοθελώς την εξουσία της, όπως συμβαίνει πάντοτε ιστορικά στους ανθρώπους που συγκέντρωσαν υπερεξουσίες πάνω τους.

Υ.Γ. Για να προλάβω κάποιες παρεξηγήσεις, όχι δεν θεωρώ πως ο Δημοκίδης είναι κρυφοχουντικός. Θεωρώ πως έγραψε ένα αδικαιολόγητα εμπαθές άρθρο για την άμεση δημοκρατία και τους υποστηρικτές της και πως ο πυρήνας του συλλογισμού του είναι προβληματικός, μεταξύ άλλων και γιατί αν επεκταθεί οδηγεί σε φιλοχουντικά συμπεράσματα.

Υ.Γ.2: Θεωρώ τον όρο ανθρώπινα δικαιώματα προβληματικό και τον χρησιμοποίησα καταχρηστικά για να γίνω κατανοητός, αλλά αυτό είναι ένα άλλο θέμα για ένα άλλο ποστ.

Ξεχασμένες ιστορίες 3: Γκάνα

Η Γκάνα είναι μια μικρή χώρα της Υποσαχάριας Δυτικής Αφρικής. Αν και κατοικούνταν από την εποχή του χαλκού,  μεγάλες ομάδες πληθυσμού άρχισαν να την κατοικούν μετά τον δέκατο τρίτο αιώνα.  Μέχρι το δέκατο ένατο αιώνα, έχει δημιουργηθεί ένα από τα μεγαλύτερα βασίλεια της Αφρικής, αυτό των Ασάντι. Ήδη όμως από το δέκατο πέμπτο αιώνα, τη Γκάνα ανακάλυψαν οι Πορτογάλοι, οι οποίοι έδειξαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα αποθέματα χρυσού της. Σιγά σιγά την παίρνουν πρέφα κι οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι κι έτσι σκάνε μύτη αρχικά οι συνήθεις ύποπτοι Ολλανδοί και Άγγλοι και στη συνέχεια Δανοί και Σουηδοί (που όπως αποδείχτηκε ήταν για την αποικιοκρατία, ότι ο Κουίνσι για τον Παναθηναϊκό. Κανείς δεν κατάφερε να εξηγήσει γιατί οι συγχωριανοί τους παίξανε μπάλα, ενώ αυτοί όχι). Οι Βρετανοί εντυπωσιασμένοι από το χρυσό, ονομάζουν την περιοχή Χρυσή Ακτή (Gold Coast), ενώ οι Γάλλοι εντυπωσιάζονται από τα κοσμήματα που φοράνε και ονομάζουν την περιοχή λίγο πιο δυτικά Ακτή Ελεφαντοστού.

Λίγο πολύ ακολούθησε αυτό που έγινε και περίπου σε ολόκληρη την Αφρική. Τους πήραν το χρυσό, τους έκαναν σκλάβους και παρ όλο που οι Βρετανοί έχασαν πολλές φορές τη μάχη με τα τοπικά έθνη-κράτη, τελικά επικράτησαν γύρω στο 1900 και μετέτρεψαν τη Χρυσή Ακτή σε προτεκτοράτο της Βρετανίας.  Παρ όλη τη νίκη τους, οι εξεγέρσεις ήταν συχνές και μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο έγιναν ακόμα πιο έντονες. Κάπου εδώ αρχίζει και το πιο ενδιαφέρον κομμάτι της σύγχρονης ιστορίας της Γκάνας.

Το Φεβρουάριο του ’48, η αστυνομία ανοίγει πυρ εναντίον διαδηλωτών που διαμαρτύρονται για την αύξηση του κόστους ζωής. Τραυματίζονται και σκοτώνονται 68 άτομα. Ξεσπούν ταραχές σε πολλές περιοχές και το Μάρτιο οι βρετανοί συλλαμβάνουν και φυλακίζουν τους πρωτεργάτες του νεοσυσταθέντος UGCC. Μεταξύ αυτών είναι και ο Kwame Nkrumah.  Οι βρετανοί καταλαβαίνουν πολύ γρήγορα το λάθος τους και ένα μήνα μετά τους αφήνουν όλους ελεύθερους. Ήταν ήδη αργά. Ο Nkrumah γίνεται ο ηγέτης του κινήματος της γκανέζικης νεολαίας.

Μετά την απελευθέρωσή του, γυρίζει με ωτοστόπ τη χώρα και προπαγανδίζει υπέρ της ανεξαρτησίας. Μαζί του συντάσσονται οι αγρότες κακάο και τα σωματεία, ενώ καλεί σε συμμετοχή και τις γυναίκες, πράξη πρωτόγνωρη για την Αφρική.  Τον Ιούνιο του ΄49 συνεργάζονται και ιδρύουν το CPP με βασικό αίτημα την κυβερνητική αυτονομία της Γκάνας. Οι Βρετανοί προτείνουν δικαίωμα συμμετοχής στις εκλογές όσων έχουν υψηλό εισόδημα, ενώ το CPP ζητάει καθολικό δικαίωμα ψήφου. Με την άρνηση των Βρετανών, ο Nkrumah ανακοινώνει την 1 Ιανουαρίου του 1950 την καμπάνια «Θετικής Δράσης»  η οποία συμπεριλαμβάνει πολιτική ανυπακοή, μη-συνεργασία,  μποϋκοτάζ και απεργίες.  Συλλαμβάνεται την ίδια μέρα και καταδικάζεται σε 3 χρόνια φυλάκισης για «πρόκληση σε παράνομη απεργία».

To άγαλμα του Nkrumah που αποκεφαλίστηκε το βράδυ του στρατιωτικού και αστυνομικού πραξικοπήματος

Αντιμέτωπη με διαδηλώσεις και διεθνή πίεση, οι βρετανοί αποφασίζουν να κάνουν εκλογές στις οποίες ο φυλακισμένος Nkrumah κερδίζει τις 34 από τις 38 έδρες. Κηρύσσεται η ανεξαρτησία της Χρυσής Ακτής και η μετονομασία της σε Γκάνα. Ο Nkrumah γίνεται υπέρμαχος του παναφρικανισμού,  της ενότητας της Αφρικής για την καταπολέμηση της νέας μορφής αποικιοκρατίας.  Στη συνέχεια, θα γράψει αρκετά βιβλία, ανάμεσα στα οποία είναι και τα «Νεο-αποικιοκρατία,  το τελευταίο στάδιο του ιμπεριαλισμού» και «Η ταξική πάλη στην Αφρική».  Αν και τήρησε αποστάσεις από τα άλλα σοσιαλιστικά κράτη της Αφρικής,  θεωρούσε πως το οικονομικό σύστημα που μπορεί να σεβαστεί τις ιδιαιτερότητες της Αφρικής και να οδηγήσει σε δικαιότερη ανάπτυξη, ήταν ο σοσιαλισμός.  Παρόλο που η δημοκρατικότητά του άρχισε να φθίνει σχετικά γρήγορα,  το βασικό του μέλημα ήταν η ανάπτυξη της βιομηχανίας με στόχο την απεξάρτηση της Γκάνας από την Ευρώπη και τις ΗΠΑ.  Κατά τη διάρκεια της θητείας του έχτισε το υδροηλεκτρικό φράγμα του Akosombo, που ακόμα και σήμερα συντηρεί τη μεγαλύτερη τεχνητή λίμνη στον κόσμο και παράγει 1 GWatt ενέργειας.

Λίγα χρόνια αργότερα, ενώ βρίσκεται σε επίσκεψη στο Βιετνάμ, η κυβέρνησή του ανατρέπεται με στρατιωτικό πραξικόπημα το οποίο υποστηρίχθηκε από τη CIA (σύμφωνα και με τις μετέπειτα μαρτυρίες πρώην πρακτόρων της).  Πριν το πραξικόπημα, η Γκάνα είχε πλούσια κοινωνική ανάπτυξη και υποδομές, ενώ το μέσο εισόδημα ήταν αντίστοιχο με αυτό της Ν. Κορέας. Στα χρόνια της δικτατορίας που ακολούθησαν, το εξωτερικό της χρέος εκτινάχθηκε από το 1 δισ. δολλάρια στα 7.5, άνθησε η διαφθορά, ξεπουλήθηκε ο φυσικός πλούτος ενώ το εισόδημα μειώθηκε δραματικά. Σήμερα, το 27% του πληθυσμού ζει με λιγότερα από ένα ευρώ τη μέρα.

Ακόμα και σήμερα η Γκάνα συντηρεί ένα τεράστιο -για τα δεδομένα της- εξωτερικό χρέος, ενώ το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού των 2.5 εκατομμυρίων στην πρωτεύουσα Ακρά, ζει σε παραγκουπόλεις. Οι συμφωνίες για την εξόρυξη χρυσού, πετρελαίου και προσφάτως φυσικού αερίου με δυτικές εταιρίες δεν διαφέρουν και πολύ από τις εποχές της αποικιοκρατίας.

Υ.Γ.:  Παρόλο που στην Ακρά υπάρχει το Kwame Nkrumah Memorial Park, το οποίο περιέχει τον τάφο του και ένα μικρό μουσείο με τη βιογραφία του, δεν κατάφερα να βρω πουθενά (ούτε στο gift shop του μουσείου του το οποίο πουλάει βιβλία για τη Γκάνα και το Μαντέλα) κανένα από τα βιβλία του (ούτε και στο Amazon). Αν και ο Nkrumah είναι εθνικός ήρωας της Γκάνας, μερικά πράγματα μάλλον είναι καλύτερα όσο γίνεται να αποκρύπτονται για να μη δυσαρεστηθούν οι ξένοι «επενδυτές».

Υ.Γ.2: Αν και η χώρα έχει την τύχη να είναι πλούσια σε μέταλλα και πετρέλαιο,  οι κάτοικοι της πρωτεύουσάς τους συνεχίζουν να ζουν εδώ:

Με εξαίρεση τη γειτονιά με τις πρεσβείες, η υπόλοιπη Ακρά των 2μιση εκατομμυρίων είναι κάπως έτσι.